Daha önce jQuery dünyasına adım atmıştık biliyorsunuz. şimdi de bu dünyayı yakından tanımaya başlayalım. Öncelikle seçiciler konusuyla başlamak istiyorum. Bence jQuery için en önemli konu budur. Neden mi önemli? Çünkü web sayfalamızdaki elemanlara seçiciler sayesinde erişebiliyoruz. Örneğin bir yazının rengini değiştireceksiniz. Peki ama bu yazı web sayfanızın neresinde? Bu yazıyı jQuery’ye nasıl göstereceksiniz ve işleme almasını sağlayacaksınız? işte seçiciler konusu bu yüzden önemli 
Seçiciler
jQuery, web sayfamızdaki elemanlara erişmek için birkaç değişik yöntem kullanmakta. Ben bu yöntemleri 5 başlık altında grupladım.
- Etiket seçicileri
- Öznitelik seçicileri
- Css seçicileri
- Form seçicileri
- Özel seçiciler
Bu seçicilerinin hepsini $('seçici') ifadesinde olduğu gibi kullanmamız gerekiyor. şimdi bu seçicileri ayrı ayrı başlıklar altında inceleyelim.
1. Etiket seçicileri
Web sayfamızda yer alan elemanları HTML etiketlerini kullanarak oluştururuz. Parağraf elemanları oluşturmak için P etiketini, resim elemanları oluşturmak içinse IMG etiketini kullanırız. işte bu elemanlara jQuery ile erişmek için, oluştururken kullandığımız etiket isimlerini aynen kullanıyoruz.
Örneğin web sayfamızdaki bütün parağraf elemanlarını seçmek isteyelim.
$('p')Yukarıda yalnızca bir tek etiket seçimi yaptık o da P etiketi idi. Ama biz aynı anda hem P etiketlerini hem de IMG etiketlerini seçmek isteyebiliriz. Birden fazla etiket seçimi yapacaksak etiketler arasına virgül (,) koymamız gerekiyor. Aynen alttaki gibi:
$('p,img')Tekli ve Çoklu etiketlerin nasıl seçildiklerini öğrendikten sonra sıra geldi içiçe olan etiketleri seçmeye. Örneğin web sayfamızdaki bütün P etiketlerinin içerisinde ne kadar IMG etiketi varsa seçelim.
$('p img')Bu son kodda dikkat edeceğimiz şey, etiketler arasında boşluk kullandığımızdır.
2. Öznitelik seçicileri
Her HTML etiketi attribute adı verilen özniteliğe sahiptir. Örneğin bir link oluşturmak için A etiketinin href özniteliğini kullanırız. Hatırlamak için hemen bir örnek görelim:
<a href="www.eburhan.com"> link </a>Bu örnekte “href” ifadesi bir özniteliktir. işte jQuery ile web sayfamızdaki elemanlara özniteliklerini kullanarak da erişebiliyoruz. Bize en çok gerekli olabilecek öznitelik seçicilerine kısaca gözatalım.
- a[href] ile href özniteliği olan a etiketlerini seçiyoruz.
- a[href=www.eburhan.com] ile href özniteği “www.eburhan.com” ile tam olarak eşleşen a etiketlerini seçiyoruz.
- a[href^=www] ile href özniteliği “www” ile başlayan a etiketlerini seçiyoruz.
- a[href$=com] ile href özniteliği “com” ile biten a etiketlerini seçiyoruz.
- a[href*=eburhan] ile href özniteliği içerisinde “eburhan” geçen a etiketlerini seçiyoruz.
Öznitelik seçicilerini tek başına kullanabildiğimiz gibi birleştirerek de kullanabiliyoruz. Alttaki örnekte href özniteliği “www” ile başlayan VE yine href özniteliği “com” ile biten a etiketlerini seçmiş oluyoruz:
$('a[href^=www][href$=com]')3. Css seçicileri
Css kodlarken kullandığımız yöntemleri, jQuery ile birlikte kullanabiliyoruz. Örneğin bir elemanın id özniteliği metin olsun. Bu elemanı seçmek için şöyle bir kod kullanıyoruz:
$('#metin')şimdi de class özniteliği maviMetin olan elemanları seçelim.
$('.maviMetin') Bir de etiket seçicileri ile css seçicilerini birarada kullanalım. Örneğin web sayfamızdaki bütün DIV etiketlerini seçelim fakat bu DIV etiketlerinin class özniteliği maviMetin olmak zorunda olsun. işte bu işi yapan kod:
$('div.maviMetin') Elemanların class özniteliğine geri dönelim. Biliyorsunuz ki bir elemana birden fazla class değeri atanabiliyor. Örneğin <div> gibi… Böyle bir durumda class değerlerini biteşik yazarak seçim yapıyoruz.
$('div.siyah.koyu.buyuk') Class özniteliğinde belli bir değeri içermeyen elemanları nasıl seçebiliriz ona bakalım. Örneğin class özniteliğinde koyu değeri bulunmayan elemanları seçmek istersek not ifadesini kullanmalıyız.
$('div:not(.koyu)') Benim anlatacağım css seçileri şimdilik bu kadar (:
4. Form seçicileri
jQuery, form elemanları için birkaç özel seçici tanımlamıştır. Form seçicileri ile form elemanlarına çok kolay bir şekilde erişebiliyoruz.
- :input
bütün form elemanları seçer - :text
sadece metin alanlarını seçer (type=”text”) - :file
sadece dosya alanlarını seçer (type=”file”) - :password
sadece parola alanlarını seçer (type=”password”) - :radio
sadece radyo düğmelerini seçer (type=”radio”) - :checkbox
sadece onay kutularını seçer (type=”checkbox”) - :submit
sadece gönder düğmelerini seçer (type=”submit”) - :image
sadece form resimlerini seçer (type=”image”) - :reset
sadece sıfırlama düğmelerini seçer (type=”reset”) - :button
sadece normal düğmeleri seçer (type=”button”) - :hidden
sadece gizlenmiş alanları seçer (type=”hidden”)
Form seçicilerinin nasıl kullanıldığına bakalım. Örneğin web sayfamızdaki id özniteliği iletisim olan bir formun bütün metin alanlarını seçelim. işte kodumuz:
$("#iletisim :input")Peki hem metin alanlarını hem de onay kutularını seçmek isteseydik?
$("#iletisim :input :checkbox")Bunlara ek olarak jQuery’de 4 tane daha form seçicisi bulunuyor. Bu ek seçiciler özel durumlar için hazırlanmışlar. Nedir bu özel durumlar? Örneğin formunuzda 10 tane onay kutusu olsun. Ziyaretçinin bunlardan kaç tanesini fare ile işaretlediğini öğrenmek için alttaki :checked seçicisini kullanabiliriz.
- :enabled
etkin olan form elemanlarını seçer - :disabled
devre dışı bırakılmış form elemanlarını seçer - :checked
işaretlenmiş olan onay kutularını seçer - :selected
bir açılır menünün (dropdown) seçilmiş değerini alır
5. Özel seçiciler
jQuery bazı elemanlara daha kolay erişebilmemiz için özel seçiciler sunmuştur. Nasıl ki form elemanlarına erişmek için özel form seçicileri kullanıyorsak, diğer elemanlar için de bazı özel seçiciler mevcut.
:even
seçilen elemanları 0′dan başlayarak numaralandırır, daha sonra bu numaralardan çift olanları seçer. Örneğin 5 tane TR etiketi olsun. Bu özel seçici sayesinde 0, 2 ve 4 nolu TR etiketlerini seçebiliriz.
dd
seçilen elemanları 0′dan başlayarak numaralandırır, daha sonra bu numaralardan tek olanları seçer. Örneğin 5 tane TR etiketi olsun. Bu özel seçici sayesinde 1 ve 3 nolu TR etiketlerini seçebiliriz.
$('tr:even') // çift olanlar gelir
$('tr:odd') // tek olanlar gelir
:eq(2)
Kaçıncı sıradaki elemanı seçeceğimizi belirtir. Örneğin 5 tane DIV etiketi var ama biz 3. sıradakini seçmek istiyoruz. Öyleyse :eq(2) ifadesini kullanmalıyız.
:gt(3)
Greater Than demektir yani birşeyden daha büyük. 5 tane DIV etiketi var ama biz sırası 3′ten büyük olanları seçmek istiyoruz.
:lt(3)
Less Than demektir yani birşeyden daha küçük. 5 tane DIV etiketi var ama biz sırası 3′ten daha küçük olanları seçmek istiyoruz.
$('div:eq(2)') // 3'üncüsünü seç
$('div:gt(3)') // 3'den büyük olanları seç (4,5)
$('div:lt(3)') // 3'den küçük olanları seç (1,2)
:first
Seçmek istediğimiz eleman birden fazla ise “baştakini” seçmiş oluyoruz. Yani :eq(0) seçicisi gibi.
:last
Seçmek istediğimiz eleman birden fazla ise “sondakini” seçmiş oluyoruz.
:contains(‘X’)
içerisinde “X” ifadesi geçen elemanları seçer. Büyük-küçük harfe duyarlıdır. Örneğin içerisinde “erhan burhan” ifadesi geçen tüm paragrafları alttaki gibi seçebiliyoruz.
$(" p:contains('erhan burhan') "):visible
Görülebilir olan yani gizlenmemiş olan elemanları seçebilmemizi sağlar. Örneğin css’in bir özelliği olan display:none ile gizlenmiş elemanlara bu seçici ile ulaşamazsınız.
:hidden
Gizlenmiş olan elemanları seçer. Bir üstteki :visible seçicisi ile ters mantıktan çalışır.
$('div:hidden') // gizlenmiş div elemanlarını seçSonuç…
Burada anlattığım 5 seçiciden ziyade bir de XPath Seçicileri bulunuyor. Fakat XPath seçicileri, jQuery’nin 1.2 sürümüyle birlikte çekirdek kütüphaneden çıkarıldı ve ayrı bir eklenti olarak sunulmaya başlandı. XPath seçicilerini kullanmak isterseniz ilgili eklentiyi kurmanız gerekecektir.
Yazıyı bitirirken de şunu önemle vurgulamak istiyorum. Ben burada en çok kullanılan seçicilerden bahsettim. Oysa ki jQuery’nin daha fazla seçicisi var. O yüzden mutlaka bu sayfaya gözatmanızı öneririm. Bir sonraki yazımda buradaki seçicileri kullanarak nasıl işlemler yapılabileceğini anlatacağım