Bir önceki yazımızda sınıflarımızda kullanabileceğimiz public, protected, private, static, const ve final gibi özelliklerin geldiğine değinmiştik. Bu özellikler sınıf içerisindeki bir değişken veya metodun kullanıcı tarafından kullanılıp kullanılmayacağına karar vermek veya türetilen bir sınıfın bunu kullanıp kullanamacağını karar vermek için kullanıyoruz. Yani kısaca özetlemek gerekirse bir kısıtlama söz konusu yapabilmekteyiz. Bu özellik php4 ile yapılamamktaydı bu da yazılımcılara büyük bir sıkıntı idi.

Zira hangi metot veya değişkenlerin public veya private olduğunu belirtmek zorunda kalırdık. Php5 ile artık bu özelliklere hakimiz.

Public Özelliği

Öncelikle public özelliğine değinelim. Public özelliği atanan bir değişken veya metot kullanıcı tarafından erişilebilir olmaktadır. Aynı zamanda sınıf içerisinden veya türeyen bir sınıf içersinden de erişebilir.

Hemen bir örnekle daha da pekiştirelim.

< ?php
class a
{
    public $isim = 'yusuf';

    public function isimGetir()
    {
        echo $this->isim;
    }
}

$a = new a;
echo $a->isim;
echo '<br />';
$a->isimGetir();
?>

Yukarıdaki örnekte hem bir değişkene public özelliğini hem de bir metoda public özelliğini atadık. Public ve diğer özellikler değişken veya metotdan önce başına yazılır örnektede görüldüğü gibi.

$a ve isimGetir() e public özelliği atandığı için sınıf başlatarak a classındaki bu değerlere erişme hakkına sahip olduk.

Protected Özelliği

Protected özelliği atanan bir değişken veya metot ise sadece sınıf içerisinden veya türetilen bir sınıf içerisinden erişim hakkına izin verir. Yani kullanıcı başlattığı sınıf içindeki protected tanımlı değişken veya metotlara asla erişemez.

Örnekle devam edelim.

< ?php
class a
{
    protected $isim = 'yusuf';

    public function isimGetir()
    {
        echo $this->isim;
    }
}

$a = new a;
echo $a->isim;
echo '<br />';
$a->isimGetir();
?>

Yukarıdaki örneği çalıştırdığımızda ekrana “Cannot access protected property..” diye hata çıktısı verecektir. Bunun sebebi classı başlatıp ardından da protected özelliği atanmiş değişkeni çağırmak istememizden dolayıdır. Ancak echo $a->isim; satırını silersek ekrana bu sefer $isim içeriğini yazacaktır.

Neden hata vermiyor gibi bir düşünce gelebilir aklınıza ama ne demiştik protected veya private tanımlı bir değişken veya metot sadece sınıfın kendi içinden çağrılabilir dolayısıyla public tanımlanmış isimGetir() metodu sınıfın içinde olduğu için $isim değişkenine bu metot sayesinde erişmiş oluyoruz. Böylece classı kullanacakların classı olumsuz etkilemesinden korumuş oluyoruz.

Private Özelliği

Private özelliği de işleyiş olarak protected a benzese de aslında protected tek farkı türetilen bir classdan erişim hakkı yapamaz. Bu da demek oluyor ki private özelliği atanan değişken veya metot sadece o sınıf için özel olmuş oluyor. Hiç bir şekilde classı kullanmak isteyen ziyaretçi veya türeyen bir sınıf bu değişken veya metota erişim yapamaz.

Örnekle devam edelim

< ?php
class a
{
    private $isim = 'yusuf';

    public function isimGetir()
    {
        echo $this->isim;
    }
}

$a = new a;
echo $a->isim;
echo '<br />';
$a->isimGetir();
?>

Yukarıdaki örnekte bu sefer $isim değişkenine private özelliğini atadık. Sınıf başlatılıp ardından $isim değişkenini çağırdığımızda ekranda “Cannot access private property..” gibi bir hata ile karşılaşarız. Çünkü $isim değişkeni sadece o sınıf için özel bir değişken. Hiç bir şekilde dışarıdan ( kullanıcı tarafından ) veya türetilen sınıftan erişim sağlanamaz.

Böylelikle türetilen classların da buna etki edebilerek mevcut classın işleyişinin bozulması önlenmiş olur.

Static özelliği

Static özelliği atanmış bir değişken veya metot ramde saklanır. Böylece sürekli sürekli çağrılarak ramden çalmak yerine bir defaya mahsus rame atılarak performans kaybı önlenmiş olur. Static özelliğini herşeye atamakta doğru değildir. Zira projede kullanılacak sabit değişken veya metota atamak doğrudur. Çünkü bunlar hep aynı sonucu döndürecekleri için bir defaya rame aktarılması bize performans açısından büyük hız getirecektir.

Ayrıca static özelliği atanmış bir değişken veya metoda sınıf içerisinde $this yerine self:: ile erişim sağlanmaktadır.

Örnekle devam edelim.

< ?php
class a
{
    private static $isim = 'yusuf';

    public static function isimGetir()
    {
        echo self::$isim;
    }
}

a::isimGetir();
?>

Bu örnekte de isimGetir metoduna hem public ( dışarıdan erişim yapma özelliği ) hem de static özelliği atanmıştır. Burda tek fark olarak normalde sınıfı başlatmamız gerekirdi ancak isimGetir metodu static olduğu için direk olarak erişim yapabiliriz. Buna değişkenlerde dahil.

Dışarıdan erişim yaparken sınıfadi::metot veya değişken şeklinde erişim yapabiliriz. a::isimGetir() diyerek a classının isimGetir() metoduna direk erişim yaptık ve static metodumuzu çağırdık böylece artık rame atıldı veya bundan sonraki her çağrılmasında artık bize ramden dönerek performans artışı sağlamış olacaktır.

Const Özelliği

Const özelliği atanan bir değer class içinde sabit özelliğini alır. Bu bizim normal kodlarımızdaki define() metodu ile aynıdır fakat sadece class içinde geçerlidir. Const özelliği atanmış bir sabite $this ile değil yine self:: ile erişim yapmaktayız dolayısıyla static özelliğini alırlar çünkü sınıf boyunca sakladıkları değer aynı kalacağından bir defaya mahsus ram de tutulurlar.

Ayrıca const özelliği atanan sabitin başında $ işareti bulanamaz. const sabit = ‘deger’; şeklinde tanımlanırlar.

Örnekle devam edelim.

< ?php
class a
{
    const isim = 'yusuf';

    public function isimGetir()
    {
        echo self::isim;
    }
}

$a = new a;
echo a::isim;
echo '<br>';
$a->isimGetir();
?>

Bu örnekte de görüldüğü gibi isim sabiti static özelliği de olduğu için hem a::isim; şeklinde ulaşabildik hem de sınıf içinde bir metot sayesinde ulaşabildik.

Final Özelliği

Final özelliği atanmış bir metot veya sınıf son metot veya son sınıf olduğunu işaret eder yani kendisinden sonra herhangi bir başka metot veya sınıf gelemez anlamını taşımaktadır.

Örnekle devam edelim

< ?php
class a
{
    private $isim = 'yusuf';
    public final function isimGetir()
    {
        echo $this->isim;
    }
}

class b extends a
{
    private $baska_isim = 'veli';

    public function isimGetir()
    {
        echo $this->baska_isim;
    }
}

$b = new b;
$b->isimGetir();
?>

Bu örnekte a classının en son metodunun isimGetir() olduğu tanımlanmıştır ve bu metotdan sonra herhangi bir metot gelemeyecektir. Yani a sınıfından türeyen bir class da hiç bir şekilde isimGetir() metodu bulunamaz çünkü isimGetir() a sınıfının final metodur ve override (yok sayılarak yeniden aynı metot yazılamaz. (tamam tercümem biraz düşük oldu ) edilemez.

Bu örnek bize metot içindi birde sınıflar bir birleri arasında türetilirken artık son sınıf olduğunu belirtmemiz gerekebilir. Bunun için de class sözcüğünün başına final anahtarı getirilir.

< ?php
class a
{
    public function aGetir()
    {
        echo 'Ben A sınıfıyım. ';
    }
}

class b extends a
{
    public function bGetir()
    {
        echo 'Ben B sınıfıyım. ';
    }
}

final class c extends b
{
    public function cGetir()
    {
        echo 'Ben C sınıfıyım ve benden sonra başka bir sınıf bana extends edilemez. ';
    }
}

$c = new c;
$c->aGetir();
$c->bGetir();
$c->cGetir();

class d extends c
{
    public function dGetir()
    {
        echo 'Ben D sınıfıyım.';
    }
}

$d = new d;
?>

Bu örnek çalıştırıldığında c classı final anahtar sözcüğü atandığı için kendisinden hiç bir şekilde sınıf türetilemeyecek ve ekrana “Class d my not inherit from final class (c)..” gibi şeklinde hata mesajı döndürecektir.

kaynak http://ysfkc.com/php/php-class-ozellikleri.html